Chương V, phần 2..
Sáng ngày thứ 4 ở Bố
lá, cả nhóm “tân binh” được đưa ra chổ mà hôm kia họ mới đến được ngồi…
Sau một bài thuyết, vị
trưởng trại bỏ đi..viên Đại úy bắt đầu
nói:
-Các anh hôm nay sẽ được
bố trí vào các đội trong trại, tất cả công việc và sinh hoạt sẽ tuân theo quy định
chung nhưng dưới sự quản lí trực tiếp của Cán bộ phụ trách Đội nơi các anh đến..và
kể tử hôm nay, các Anh mỗi người sẽ mang một Danh số, Danh số này theo các anh
suốt quá trình cải tạo ở đây..
…Hiếu biết trước điều
này, Anh Ba giá từng kể nó: Khi mang số, họ chỉ gọi mình bằng số và kèm tên đội
mình sinh hoạt, ví dụ: Phạm 345 đội 12 – có mặt – đó gần như là “khẩu hiệu” của
tù nhân..chỉ bạn tù với nhau mới gọi tên, nhưng khi em nói chuyện cán bộ về tù
nhân khác, em nhớ cũng phải gọi người em định nói bằng danh số của họ, không
thì xem như vi phạm đó.
-Vậy khác gì mình là
đôi dép?
-Hi, em nói cũng đúng,
mình mất quyền công dân,..tội phạm,.Không những nơi này mà…
Ba giá ngữa người dựa
vào vách, tay mân mê điếu thuốc và triết lí:
-Họ chỉ quan tâm mình
khi ra tù trên giấy thôi em, nào là hổ trợ hòa nhập, chăm sóc và tạo điều kiện,..nhưng
nếu họ làm đúng như họ nói thì tỉ lệ tội tái phạm sẽ không cao đâu em.
-Em thì nghĩ khác, việc
có tái phạm hay không theo em có tác động là chính và việc hổ trợ hay tạo điều kiện chỉ
là phụ thôi..
Ba giá ngồi thẳng lưng,
chăm chú nhìn Hiếu:
-Em nói Anh nghe thử,
Anh thấy em có kiến thức, chắc có ý kiến đáng để nghe…
-Dạ…
Hiếu đang nằm nhưng
cũng ngồi dậy, nó cầm ca nước hớp miếng rồi ra vẻ trịnh trọng…
-Thứ nhất: Tầm nhìn của chính bản thân phạm nhân, họ nhận
thức rõ việc làm vua một cõi trong này chỉ là phù du, không bền , dù là mồ côi,
không gia đình nhưng nếu biết nhìn xa về tương lai, cộng thêm ý chí, họ sẽ
không vào đây nữa, sẽ tu thân và nhịn nhục làm ăn lương thiện bên ngoài. Tuy vậy,
ý chí và tầm nhìn đó không phải ai cũng có, nó phụ thuộc nhiều thứ như gia
đình, sự dạy dỗ của Cha Mẹ khi xưa và của Môi trường hôm nay,.vào bản chất, vào
sự quan tâm chính xác, nghiêm túc của bạn tù, vào trình độ nhận thức,hoặc đôi
khi họ phải gặp một biến cố gì đó giúp họ “bừng tỉnh”..mà còn kịp.
-Trời? nói như Em thì
đúng là khó rồi, người vậy thì hiếm..
-Dạ, đúng là hiếm…còn
thứ hai là khi ra ngoài họ phải thật sự được quan tâm – em nói là thật sự chứ
không phải cho có..vì thường người chung quanh xa lánh, ..họ thì tủi và bạn thì
hầu hết trong tù, bạn bên ngoài xưa kia hầu hết sẽ chủ động tránh hoặc do người
nhà cấm tiếp xúc người ra tù..việc dẫn dắt nhau tái phạm là rất dễ nếu có một
người có bản chất 100% tội phạm kích hay rủ rê họ.Nói chung, phải để họ sinh hoạt
trong cộng đồng tốt và không bài trừ họ hay chỉ hòa đồng ngoài mặt..
-Điều này em nói Anh đồng
ý đó. Rất chính xác…
…
Hiếu được mang số 829
và đội 12…
Con số này theo Hiếu cả
quá trình đúng như vị Đại úy nói, nhiều lúc Hiếu còn sợ nó quên luôn cả tên
mình..
Hiếu được đưa về
phòng(sam) đội 12 sinh hoạt, Sam có hai đội ở chung, 12 và 16…dãy bên trái(tính
cả gác) là 12 do quân số đội 12 đông gấp đôi, bên phải là 16..
Anh Đội trưởng tên
Hùng, người gốc Quận 5..Đội phó là Hà ngang tuổi Hiếu, nó vậy mà sau này Hiếu
biết nó vào tù ra khám 5 lần rồi.
Đội 12, ..sáng hôm sau
5h45 cả sam phải dậy khi có tiếng kẻng báo thức – đó là mộ vỏ đạn cối được treo
bằng mấy sợi dây xích xe đạp nối lại, tòn ten cuối sân trại, ngay đối diện các
phòng kỉ luật- tiếng kẻng này ám ảnh Hiếu suốt quá trình, thậm chí khi về với
xã hội, sáng ra kẻng trại Heo gần nhà gõ mà Hiếu còn theo phản xạ bật dậy, vén
xếp màn vội vã,..điều này thấy rõ tầm ảnh hưởng tâm lí trong tiềm thức mạnh cỡ nào, mãi cả năm sau
Hiếu mới mất đi cảm giác đó..nhưng có lẽ vẫn còn ần náu đâu đó trong tiềm thức
nên mỗi khi tình cờ nghe tiếng gõ kẻng, Hiếu chợt giật mình,…
Cả đội ngồi dậy khi có
tiếng chìa khóa lách cách, tất cả ngồi sát ra hai bệ xi măng thành hai dãy trên
và dưới..Vị cán bộ điểm danh đi cùng Anh trật tự trưởng, và mọi người đếm số
như ở Chí Hòa..nhưng ở đây, giả sử có một người trốn trại ban đêm hay khi đang
lao động, hai người số thứ tự khi đểm danh trước và sau vị trí người trốn xem như
lãnh đủ. Cách này của Cán Bộ giúp các phạm nhân phải dè chừng nhau..tăng thêm sự
an toàn cho trại và hạn chế trốn trại..không biết đây có phải là một trong những
nguyên nhân gây ra một vụ trốn trại lịch sử ở Bố lá không- vụ mà Hiếu may mắn
chứng kiến, là hơn 2/3 Sam – tức là khoảng hơn 60 phạm nhân đào tẩu ở Sam 14..vụ
này làm rúng động toàn trại và ít lâu sau đó, Vị trưởng trại bị điều đi nơi
khác, đích thân Giám đốc Công An Tp.HCM lúc bấy giờ xuống trực tiếp xem hiện
trường, Hiếu thấy Ông một lần lúc đó..dáng
nhỏ con nhưng nhanh nhẹn..(nghe bạn tù nói là Đại tá Khương).
…
Lại một tiếng kẻng báo
tập hợp… cả Sam xếp thành hai hàng từ bên trong và đi ra, Đội trưởng dẩn đầu một
hàng, đội phó một hàng.
Sau khi các đội ổn định
hàng ngũ, Cán bộ quản giáo (quản lí đội) gọi đội trưởng đội mình quản lí lên,
triển khai công việc trong ngày…
Các đội lần lượt đi
làm, ..Đội 12 của Hiếu là đội “Dệt thảm”.
Hiếu được cho học việc
ba ngày, Anh đội trưởng có nhiệm vụ hướng dẫn nó cách làm…
Thảm được dệt từ các sợi
cói, có hai loại thảm: thảm cứng và thảm mềm(thảm mềm sẽ nói sau). Đội Hiếu dệt
thảm cứng. Cói được ngâm hóa chất đồng thời nhuộm màu (chủ yếu các màu chính
trong Lục sắc).
Khung dệt là
một khung gỗ kích thước khoảng 0,6mx0,4m , một mặt được đóng cách đều các cây đinh
5phân, có hai loại khung, một loại các cây đinh cách nhau 1cm một loại các cây
đinh cách nhau 1,5cm để diệt các loại thảm thưa và khích tùy đơn hàng bên
ngoài.
Thường mỗi người có hai cây kim để luồn cói và đan
thắt gút trên một khung dây bố đã được bắt ngang dọc theo các cây đinh, các hoa
văn là mẫu đơn hàng, được dệt theo màu cói,..nói chung, đây là một công việc
không vất vả nhưng đòi hỏi sự tập trung, ngồi một chổ suốt 9 tiếng.. vì dệt sai
màu một nút thôi là sai hình mẫu hoa văn ngay..
Hiếu khá lọng cọng..” “ Em đừng ngồi vậy sẽ không ngồi
lâu được” Anh Hạ ngồi kế bên Hiếu nói nhỏ,..Ảnh
chỉ Hiếu cách ngồi “ Em đừng làm nhiều, cứ quan sát tụi Anh làm buổi sáng đi, từ
từ làm vì em chưa được ra định mức đâu mà lo..
Mỗi Phạm nhân được quy định dệt 4 đến 5 tấm trong một
ngày(tùy mức độ khó của thảm).. Nếu ai lười hay chậm thì khó đạt chuẩn đó, khi
ai mà trong tuần thiếu thảm, nếu có tiền, họ mua lại của phạm nhân khác để
tránh bị Cán bộ đánh roi, cứ thiếu 1 thảm là 5 roi..một tuần thiếu 3 thẳm thôi
là 15 roi mây, bỏ ăn luôn..
Có vài phạm nhân dệt rất giỏi, một ngày có thể dệt 7
đến 9 tấm, họ bán lại cho các phạm nhân thiếu thảm xem như có tiền ăn…
Trưa cả đội nghỉ tại chổ, Đội hậu cần đem cơm đến,
ăn xong được nghỉ, ngủ 45 phút. Một số phạm nhân không dám nghỉ, ăn xong vội
vàng dệt tiếp vì sợ sản lượng thiếu, mà họ thì không có tiền mua thảm dư của
người khác..
Anh Hạ là một người khá điển trai, cao ráo,..Ảnh rất
vui tính, nghe nói là phạm tội mua bán heroin nhưng không nhận, chỉ nhận là sử
dụng, bị xử 5 năm..
Trưa Anh Hạ hay hát lắm, mà công nhận Ảnh hát rất
hay, Hiếu thích nhất nghe ảnh hát bài “Cỏ úa”..Cứ trưa ảnh hát mà không hát bài
đó, định nghỉ là Hiếu nhằn ngay:
-Cỏ úa đi Anh hạ ơi..
-Mầy tối ngày “cỏ úa” đời Anh mầy úa rồi, cỏ úa theo
sao chú em?
-Hi..không, đời cỏ úa, đời Anh chỉ thoáng úa thôi,
mùa mưa đến rồi…
-Ha ha,..cái thằnh lém lĩnh quá,..anh thích mầy đó..
Và anh Hạ mếm Hiếu thật, ảnh luôn chia sẻ Hiếu mọi
thứ, ảnh là dạng cũng có số, trong trại dạng Ảnh gọi là “Giang hồ quí tộc” –
nghĩa là giang hồ có thăm nuôi, có trình độ…
Thời gian cứ trôi qua,..thấm thoát Tết lại gần đến
(1992).
Hiếu hôm nay bị sốt nhưng nó vẫn cố đi làm, Hiếu
ngán nhất bệnh mà nằm lại trại, buồn lắm, bị săm soi như mình giả bệnh, bắt lên
bệnh xá ngồi hay nằm một chổ, rồi ăn cháo mới ác – có lẽ là một cách của cán bộ
dành cho kẻ lười lao động giả bệnh. Hiếu bệnh thật nhưng nó vẫn đi..
Anh Hạ đưa Hiếu viên thuốc:
-Em uống dằn đi, tí vào làm mà bệnh thì khổ cho em
vì đã vào làm là tính sản lượng. Em thiếu thảm không kịp gỡ đâu vì hôm nay là
ngày kiểm thảm và phạt người thiếu thảm…
Quả thật,..Hiếu chỉ dệt được 3 tấm khi đã 4h chiều,
nó mệt mỏi lắm, ngồi gác chân khung dệt mà mắt nó mờ dần, kim dệt đâm vào tay
nhiều lần rướm máu..
Anh Hạ từ khi lên làm Đội phó ít gần nó vì phài ngồi
gần cửa với cán bộ để theo dõi và hướng dẫn hay cung cấp cói cho ai cần,..thỉnh
thoảng Ảnh ghé qua Hiếu..
-Em đừng ráng nữa,..để Anh nói cán bộ cho, có gì tuần
sau trả nợ thảm, Anh sẽ mua cho em 2 tấm, em nợ lại một tấm thôi sẽ không bị
đánh đâu vì em cũng mới biết làm..Vợ Anh tuần này không lên thăm nuôi do con
anh bệnh, không thì anh cho em 3 tấm luôn, do anh phải để tiền chung chi, anh
có vị trí này đâu phải có không đâu em…
-Em hiểu và em nghĩ khỏi anh à, lỡ tuần sau Chị chưa
kịp lên Anh lấy gì chung?
Anh Hạ chợt khựng lại,..Hiếu thấy ảnh thoáng buồn…
-Việc Em nói chưa chắc không xãy ra,Anh đã có nghĩ đến,..
Anh có thể xoay mượn, Anh không ngại, chỉ lo Con anh không biết bệnh thế nào…Chị
chỉ nói Anh con bệnh tuần trước nhưng Anh nghĩ nặng vì kéo dài, hôm qua Chị nhắn
cảnh vệ nói Anh rồi..
Nói về tin nhắn, cứ một “tin nhắn” là tốn từ một gói
thuốc trở lên tùy tính chất tin nhắn, có tin tốn cả cây thuốc lá chứ không rẻ…do
vành đai trại rất rộng, không thể tiếp cận, các than nhân hay nhờ mấy cảnh vệ
trực gác vành đai nhắn, khi đổi ca, họ sẽ ngang qua và nhắn hoặc nhắn lại cho
người khác nhắn cho đối tượng, tin nhắn không đến tay người nghe là thường, xem
như mất trắng..hên xui thôi, .
Anh Hạ ra cửa, nói nhỏ cán bộ gì đó…
Chiều đó Hiếu được ghi nợ 1 tấm thảm..Nó ngồi trong
hàng nhìn cán bộ quất roi mây vào mông người nợ thảm mà nó nổi da gà,…cây mây dẻo,
mỏng nhưng sức đàm hồi của nó chính là ưu điểm…nếu bình thường, một roi cũng đủ
đau tận xương, có người lãnh trọn 15 roi vì nợ 3 thảm…đánh xong phải có hai phạm nhân dìu vào hàng, đêm đó xem
như ăn cháo..
Hiếu mang ơn Anh Hạ, nhưng chính vì ân tình hôm nay
mà chỉ vài hôm sau Hiếu phải nếm mùi Biệt giam Bố lá…
Hết phần 2
